Το πηγάδι στη Συήνη και το κοντάρι στην Αλεξάνδρεια
Μέρος 1ο από 3: Επιστημονικά Ενδιαφέροντα κείμενα
ΘΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ
ΣΧΗΜΑ 1 : Πείραμα του Ερατοσθένη για να υπολογίσει την περιφέρεια της Γης. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε την ημέρα του θερινού ηλιοστασίου , όταν η Γη παρουσιάζει τη μεγίστη κλίση ως προς τον Ήλιο, αυτό σημαίνει ότι ο ήλιος βρίσκεται ακριβώς πάνω από αυτές τις πόλεις.
Γράφει ο Γιάννης Αβραμίδης Σμχος (ε.α) –
Καθηγητής - Συγγραφέας
Ένας τέλειος επιστήμονας πρέπει να είναι λαμπρός θεωρητικός , αξαιρετικός πειραματικός, σχολαστικός παρατηρητής και ικανότατος εφευρέτης . Αυτά τα προσόντα τα διέθετε σε μεγάλο βαθμό ο Ερατοσθένης . Η παρατήρηση έγινε από τον Ερατοσθένη στο πηγάδι της πόλης Συήνη , μια απλή πειραματική διάταξη , που αποτελείτο από ένα κοντάρι τοποθετημένο κάθετα στη πόλη της Αλεξάνδρειας , το μεγάλο μυαλό που διέθετε και η εφευρετικότητά του απέδειξαν ότι τα πάντα είναι εφικτά.
Ένας τέλειος επιστήμονας πρέπει να είναι λαμπρός θεωρητικός , αξαιρετικός πειραματικός, σχολαστικός παρατηρητής και ικανότατος εφευρέτης . Αυτά τα προσόντα τα διέθετε σε μεγάλο βαθμό ο Ερατοσθένης . Η παρατήρηση έγινε από τον Ερατοσθένη στο πηγάδι της πόλης Συήνη , μια απλή πειραματική διάταξη , που αποτελείτο από ένα κοντάρι τοποθετημένο κάθετα στη πόλη της Αλεξάνδρειας , το μεγάλο μυαλό που διέθετε και η εφευρετικότητά του απέδειξαν ότι τα πάντα είναι εφικτά.
Το επίτευγμα του Ερατοσθένη έγινε πριν............ από δύο και πλέον χιλιετίες γι αυτό και έχει μεγάλη αξία. Εκείνη την εποχή κανείς δεν μπορούσε να προσεγγίσει ακόμα και τι τάξη μεγέθους ήταν η περιφέρεια της Γης . Αυτό το κατόρθωσε ο Ερατοσθένης με ακρίβεια 2% και εκτίμησε επιστημονικά το μέγεθος της Γης. Η μέτρηση αυτή είχε ιδιαίτερη σημασία διότι βάσει αυτής ήταν πλέον δυνατό να υπολογιστεί το μέγεθος της Σελήνης και του Ηλίου καθώς και οι αποστάσεις τους από τη Γή. . Ο Ερατοσθένης διετέλεσε επί πολλά χρόνια Διευθυντής της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, κατείχε την πιο ευυπόληπτη ακαδημαϊκή θέση του αρχαίου κόσμου.
_ Κατωτέρω δίδεται η περιγραφή της μεθόδου που χρησιμοποίησε ο Ερατοσθένης , η οποία διαφέρει σίγουρα από εκείνη των σύγχρονων επιστημόνων. Εν τούτοις έχει ενδιαφέρον να προσεγγίσουμε την εξήγηση αυτής της μεθόδου . Ο Ερατοσθένης πληροφορήθηκε για ένα πηγάδι με εκπληκτικές ιδιότητες που βρισκόταν στη πόλη Συήνη στη νότια Αίγυπτο. Συγκεκριμένα κάθε χρόνο , το μεσημέρι της 21ης Ιουνίου (θερινό ηλιοστάσιο) ο ήλιος καθρεπτιζόταν ολόκληρος μέσα στο πηγάδι και φώτιζε σε όλο το βάθος του. Για να συμβαίνει αυτό τη συγκεκριμένη μέρα ο Ερατοσθένης συμπέρανε ότι ο ήλιος έπρεπε να βρίσκεται ακριβώς πάνω από το πηγάδι , κάτι που δεν είχε παρατηρήσει στην Αλεξάνδρεια, που κατοικούσε και βρισκόταν εκατοντάδες χιλιόμετρα βόρεια της Συήνης .
Σήμερα είναι γνωστό ότι η Συήνη βρίσκεται κοντά στο τροπικό του Καρκίνου , το γεωγραφικό πλάτος από το οποίο ο ήλιος περνάει κατακόρυφα. Ο Ερατοσθένης επίσης γνώριζε για την καμπυλότητα της Γης και συνεπώς ο Ήλιος δεν μπορούσε να μεσουρανεί ταυτόχρονα στη Συήνη και στην Αλεξάνδρεια . Με αυτή τη γνώση και την παρατήρηση στο πηγάδι της Συήνης σκέφτηκε ότι μπορεί να μετρήσει την περιφέρεια της Γής, πραγματοποιώντας το ακόλουθο πείραμα και χρησιμοποιώντας γεωμετρίες, συμβολισμούς και ερμηνείες ,έφτασε στο ποθητό αποτέλεσμα .
Το πείραμα έγινε την 21η Ιουνίου, αυτό σημαίνει ότι ο ήλιος το μεσημέρι βρισκόταν ακριβώς πάνω από τις πόλεις που βρίσκονται κατά μήκος του Τροπικού του Καρκίνου. Ακριβώς αυτή τη στιγμή , που το ηλιακό φως βυθιζόταν στο πηγάδι της Συήνης και παράλληλες ακτίνες φτάνουν από τον Ήλιο στη Γή , ο Ερατοσθένης έμπηξε στην Αλεξάνδρεια ένα κοντάρι κάθετα στο έδαφος , όπως φαίνεται στο Σχήμα -1-. Επειδή οι ακτίνες του Ήλιου είναι παράλληλες , γνωρίζουμε από την Ευκλείδειο γεωμετρία ,ότι η γωνία που σχηματίζεται από την ακτίνα του Ήλιου(1) και το κοντάρι είναι ίση με τη γωνία, που σχηματίζεται από την ακτίνα του ήλιου (2) που διέρχεται από το πηγάδι της Συήνης και τερματίζει στο κέντρο της Γης και της τέμνουσας κέντρο Γής (πόλη Συήνη ) με το κοντάρι στην Αλεξάνδρεια (γωνίες εντός εκτός και επί τα αυτά) Σχήμα 1.
Ο Ερατοσθένης μέτρησε τη γωνία Κοντάρι –Ακτίνα καθώς και την απόσταση Συήνη- Αλεξάνδρεια. Η γωνία μετρήθηκε 7,2ο και η απόσταση των δυο πόλεων 5.000 Αιγυπτιακά στάδια . Ολόκληρη η περιφέρεια της Γής είναι 360ο . Η γωνία Συήνη –Κέντρο Γης –Αλεξάνδρεια είναι 7,2ο , που αντιστοιχεί στην απόσταση μεταξύ των δύο πόλεων , η οποία είναι7,2ο /360ο δηλαδή τ0 1/50 της περιφέρειας της Γης. Έτσι ολόκληρη η περιφέρεια θα είναι 50 φορές αυτήν την απόσταση δηλαδή 250.000 στάδια. Το μήκος κάθε σταδίου είναι 157 μέτρα , συνεπώς το μήκος της περιφέρειας της Γης θα είναι 157x250.000=39.250.000 μέτρα. Η πραγματική τιμή, όπως έχει μετρηθεί με τα σύγχρονα μέσα , είναι 40.100 χιλιόμετρα. Η υπολογισθείσα πριν από 2.500 χρόνια από τον Ερατοσθένη είχε ακρίβεια με απόκλιση μόνο 2%κάτι το εκπληκτικό με τα μέσα που διέθετε.
Ο Ερατοσθένης απέδειξε ότι εάν βρεθούν μαζί μια διάνοια και μια πειραματική διάταξη σχεδόν τα πάντα είναι εφικτά. Η σπουδαιότητα αυτής της μέτρησης γίνεται μεγάλη γιατί με βάσει αυτή ο Ερατοσθένης μπορούσε πλέον να υπολογίσει το μέγεθος της Σελήνης και του Ηλίου καθώς και τις αποστάσεις τους από τη Γη. Γεγονός αδιανόητο για εκείνη την εποχή αφού κανένας δεν γνώριζε ούτε την τάξη μεγέθους αυτών των μεγεθών. Σε επόμενα κείμενα θα εξηγήσουμε την διαδικασία υπολογισμού αυτών των μεγεθών.
ΠΗΓΕΣ : Big Bang του Simon Singh _ Εγκυκλοπαίδειες .
Συνεχίζεται.......προσεχώς με το 2ο μέρος
Συνεχίζεται.......προσεχώς με το 2ο μέρος
ΟΙ γωνίες δεν είναι εντός εκτός και επί τα αυτά.. Είναι εντός εναλλάξ..
ΑπάντησηΔιαγραφή