Ο θεσμικός Εκσυγχρονισμός των Ενώσεων Αποστράτων Αξιωματικών των Ε.Δ.

 

Γράφει ο Σγος ε.α. Κων/νος Λιούτας
πρόεδρος ΕΑΑΑ/Παραρτήματος Λάρισας

Λάρισα, 27 Μαΐου 2015

1. Ιστορική Αναδρομή

   α. Οι Ενώσεις Αποστράτων Αξιωματικών διέπονται από το Νομοθετικό Διάταγμα 1171/72 το οποίο αντικατέστησε τον Αναγκαστικό Νόμο 1284/38.

   β. Όπως είναι φανερό και οι δύο νόμοι ήταν προϊόν αντιδημοκρατικών καθεστώτων και προσαρμοσμένοι στη φιλοσοφία μιας ολοκληρωτικής αντίληψης και απόλυτου ελέγχου των αποστράτων.

  γ. Με το Νομοθετικό Διάταγμα 795/1971 περί Σωματείων και Ενώσεων η άσκηση της εποπτείας των σωματείων και ενώσεων καθώς και ο σκοπός υπάγονταν στον «Υπουργό» ο οποίος δεν είχε καμία δημοκρατική νομιμοποίηση.

   δ. Το Νομοθετικό Διάταγμα 1172/72 περιέχει πολλές από τις διατάξεις του Α.Ν 1284/38, όπως η υποχρεωτική εγγραφή όλων των αποστράτων στις Ενώσεις. Με τις προβλέψεις του υπήρχε απόλυτος έλεγχος από τον εκάστοτε ΥΕΘΑ στο σύνολο των αποστράτων καθώς το άρθρο 5 παρ. 1 καθόριζε ότι τα μέλη του ΔΣ  θα διορίζονταν από τον «Υπουργό Εθνικής Αμύνης» μετά από πρόταση του εκάστοτε Αρχηγού των Γ.Ε.

    ε. Οι μεταγενέστερες τροποποιήσεις.....

του νόμου μερικώς μόνο αποκατέστησαν τη δημοκρατική λειτουργία των Ενώσεων Αποστράτων καθώς  με το άρθρο 14 παρ. 1 του Ν.1191/90 ενώ τα μέλη των ΔΣ αναδεικνύονται ύστερα από διενέργεια μυστικής ψηφοφορίας, με το ίδιο άρθρο παρ. 2 εισάγεται μια νέα αντιδημοκρατική διάταξη που προβλέπει ότι ο πρόεδρος και αντιπρόεδρος του ΔΣ είναι ανώτατοι ε.α. αξιωματικοί βαθμών αντιστρατήγου ή υποστρατήγου και αντιστοίχων των άλλων κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων.

    στ. Είναι φανερό από την πρόβλεψη του άρθρου 14 παρ 1 & 2 του Ν.1191/90 ότι οι εμπνευστές του ενώ εισήγαγαν τις εκλογές και τη μυστική ψηφοφορία για την ανάδειξη του ΔΣ προκειμένου να εναρμονιστεί η νομοθετική υπόσταση των Ενώσεων Αποστράτων Αξιωματικών με το Σύνταγμα και τους δημοκρατικούς κανόνες, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974, παράλληλα επέβαλλαν διακρίσεις και περιορισμούς για την εκλογή των προσώπων των προέδρων και αντιπροέδρων. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη παραβιάζει την αρχή των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης που πρέπει να απολαμβάνουν όλα τα τακτικά μέλη μιας ένωσης προσώπων.

    ζ. Από την τροποποίηση του νόμου εξαιρέθηκε το σύνολο των αποστράτων που διαβιούν εκτός Αττικής. Στο άρθρο 3 παρ 4 του ΝΔ1171/72 προβλέπεται η ίδρυση παραρτημάτων στους νομούς, κατόπιν αποφάσεων των ΔΣ των Ενώσεων, για τους διαμένοντες εκτός Αττικής αποστράτους. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ 6 του 1171/72 τα ΔΣ των παραρτημάτων αποτελούνται από 3 έως 5 μέλη τα οποία διορίζονται από τα ΔΣ της κάθε Ένωσης. Η αντιδημοκρατική αυτή πρόβλεψη δεν τροποποιήθηκε ανάλογα, όπως με το άρθρο 14 παρ 1 του Ν.1191/90 για τα ΔΣ των Ενώσεων, καθιστώντας του αποστράτους στην επαρχία, μέλη β' κατηγορίας καθώς δεν έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τα τοπικά συμβούλια. Αυτή η διάταξη παραβιάζει θεμελιώδεις κανόνες του δικαίου και της συνταγματικής τάξης που εγγυώνται την ισονομία και την ισοτιμία χωρίς διακρίσεις για όλους τους Έλληνες πολίτες.

   η. Είναι αξιοσημείωτο να αναφερθεί ότι η Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας διαβλέποντας την σοβαρή παράλειψη της τροποποίησης του άρθρου 5 παρ 6 του 1171/72 για την ανάδειξη των ΔΣ των παραρτημάτων, με απόφαση του ΔΣ θέσπισε το 1992, αμέσως μετά την τροποποίηση του ΝΔ 1171/72 το 1990, τις εκλογές-σφυγμομετρήσεις με διαδικασία ανάλογη της εκλογής του ΔΣ της Ένωσης. Αν και αυτή η απόφαση εξελίχθηκε σε κανόνα του εθιμικού δικαίου και συνέβαλλε, μερικώς, στην αίσθηση του δικαίου μεταξύ των μελών της Ένωσης πόρο απέχει από την πιστή εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας.

2. Μέλη της Ένωσης-Υποχρεωτικές Κρατήσεις

   α. Σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ 1 του ΝΔ.1171/72 τακτικά μέλη των Ενώσεων καθίστανται υποχρεωτικά οι ε.α. αξιωματικοί και Ανθυπασπιστές των ΕΔ, της χωροφυλακής και του λιμενικού σώματος που λαμβάνουν μέρισμα με τα Μετοχικά Ταμεία των Ε.Δ. και υπόκεινται σε κρατήσεις επί του δικαιούμενου μερίσματος σε ύψος που καθορίζεται με απόφαση του ΥΕΘΑ και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1%.

   β. Οι κρατήσεις των μελών υπέρ των Ενώσεων Αποστράτων Αξιωματικών γίνονται αυτόματα, αμέσως μόλις κάποιος καταστεί μερισματούχος ενώ η εγγραφή του στις Ενώσεις Αποστράτων προϋποθέτει την αίτησή του συνοδευμένη από τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Έτσι παρατηρείται το οξύμωρο να γίνονται κρατήσεις υπέρ των Ενώσεων Αποστράτων από αποστράτους που δεν είναι μέλη τους, καθώς δεν υποχρεώνονται από κάποια διάταξη να ακολουθήσουν συγκεκριμένη διαδικασία προκειμένου να καταστούν τακτικά μέλη τους.    

           γ. Σύμφωνα με το ν.3103/21-1-2013, ΦΕΚ 23, Άρθρο 11 παρ 5 που ψήφισε η Βουλή των Ελλήνων, οι απόστρατοι αξιωματικοί και ανθυπαστυνόμοι της Ελληνικής Αστυνομίας μπορούν να είναι μέλη των Ενώσεων Αποστράτων Αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων μετά την υποβολή σχετικής αίτησης και υπόκεινται σε κρατήσεις αντίστοιχες με τους ομοιοβάθμους τους του Στρατού Ξηράς μόνο για το χρόνο που είναι εγγεγραμμένοι. Έχουν δηλαδή το αναφαίρετο δικαίωμα να επιλέξουν αν επιθυμούν να είναι μέλη της Ένωσης αποστράτων καθώς και τη διαγραφή τους από την Ένωση ενώ, όπως αναφέρεται παραπάνω στην παρ (α), σύμφωνα με το ΝΔ.1171/72 άρθρο 3 παρ  1 όλοι οι αξιωματικοί της Ελληνικής Αστυνομίας ήταν υποχρεωτικά τακτικά μέλη της Ένωσης.

3. Οι Συνταγματικές Ελευθερίες-Οι Κανόνες Δικαίου και οι Ενώσεις Αποστράτων.

    α. Αποτελεί σταθερή επιλογή της Ελληνικής δημοκρατικής Πολιτείας η ουσιαστική προώθηση της ισότητας ενώπιον του νόμου και η εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων. Η επιλογή αυτή έχει ως θεμέλιο το άρθρο 2 του Συντάγματος το οποίο καθιστά πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας το σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου, την παρ. 2 του άρθρου 4 του Συντάγματος το οποίο αναφέρει ότι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις καθώς και την παρ. 4 του ιδίου άρθρου όπου τίτλοι ευγενείας ή διάκρισης ούτε απονέμονται ούτε αναγνωρίζονται σε Έλληνες πολίτες.

    β. Οι αρχές της δίκαιης και ίσης μεταχείρισης κατοχυρώνονται σε πολλά διεθνή κείμενα και συμβάσεις, όπως π.χ. στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε. (άρθρα 1 και 7), στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (άρθρο 2), στη Διεθνή Σύμβαση «περί καταργήσεως πάσης μορφής φυλετικών διακρίσεων» της 7-3-1966 (Ν.Δ. 494/1970), στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών (άρθρο 14) και στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 21).

   γ. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, άρθρο 12 παρ 5, επιτρέπεται με νόμο η σύσταση αναγκαστικών συνεταιρισμών που αποβλέπουν στην εκπλήρωση σκοπών κοινής ωφέλειας ή δημοσίου ενδιαφέροντος (...) εφόσον πάντως εξασφαλίζεται η ίση μεταχείριση αυτών που συμμετέχουν.

   δ. Η Ενώσεις Αποστράτων δεν εμπίπτουν σε καμία από τις κατηγορίες (εκπλήρωση σκοπών κοινής ωφέλειας ή δημοσίου ενδιαφέροντος) που θα δικαιολογούσε αναγκαστική ένωση προσώπων και κατά συνέπεια το ΝΔ.1171/72 είναι αντισυνταγματικό. Παραβιάζεται το άρθρο 5 παρ 1 του Συντάγματος περί ελευθερίας του ατόμου να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας.  

   ε. Σύμφωνα με τη νομολογία του ΣΤΕ (βλ. Σ.τ.Ε. Ολομ. 3198/1990, 2540/1999, 3942/2001) η ελευθερία της σωματειακής οργανώσεως των πολιτών, που απορρέει από την κατοχυρώνουσα το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι διάταξη του άρθρου 12 του Συντάγματος, περιλαμβάνει το δικαίωμα του καθενός από αυτούς να ιδρύει σωματείο, να μετέχει σε σωματείο της εκλογής του και να αποχωρεί ανεμποδίστως από αυτό. Περιλαμβάνει επίσης την ελευθέρως καθοριζόμενη από τα μέλη του, διά του οικείου καταστατικού, οργάνωσή του, στοιχείο της οποίας αποτελεί η οικονομική συνεισφορά τους για τη λειτουργία του σωματείου. Η ελευθερία εξ’ άλλου του πολίτη να μη μετέχει καθόλου σε σωματείο, που απορρέει από τη γενική ελευθερία του ατόμου, την οποία επίσης κατοχυρώνει το Σύνταγμα (άρθρο 5), αποκλείει τον εξαναγκασμό του να προβεί στην ίδρυση σωματείου ή να συμμετάσχει σε υφιστάμενο.

   στ. Αντισυνταγματική είναι ακόμα και η απλή επιβολή οικονομικής επιβάρυνσης (εισφοράς) σε όλα αδιακρίτως τα μέλη μιας κατηγορίας προσώπων, υπέρ όλων ή ορισμένων από τα σωματεία που εμφανίζονται ως εκπρόσωποί τους. ΣΤΕ 3337/1975, σε Π.ΠΑΡΑΡΑ, Σύνταγμα 1975. Corpus, 1, 1982, 199.

   ζ. Εφόσον το άρθρο 12. παρ 1 του Συντάγματος κάνει λόγω για δικαίωμα των Ελλήνων να συνιστούν ενώσεις και σωματεία, καθίσταται σαφές πως ούτε η σύσταση τέτοιων οργανισμών ούτε η συμμετοχή σε αυτούς μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο κρατικού καταναγκασμού. Αυτή η απαγόρευση της επιβολής υποχρεώσεως για συνένωση αποτελεί την αρνητική όψη του δικαιώματος ή αρνητική ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι σύμφωνα με την παραδοσιακή ορολογία.

   η. Θέμα αρνητικής ελευθερίας της (μη) συνένωσης προκύπτει και σε σχέση με την υποχρεωτική συμμετοχή επαγγελματιών ή άλλων προσώπων σε νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου ή η μετατροπή υφιστάμενων σωματείων σε ν.π.δ.δ με υποχρεωτική και πάλι συμμετοχή. Σύμφωνα με τη νομολογία, απόφαση ολομέλειας του ΣΤΕ 2222/1981 κρίθηκε ότι αντίκειται στο άρθρο 12 Συντ. η μετατροπή (α.ν 628/1968) των σωματείων των εφέδρων σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με σωματειακούς καθαρά σκοπούς, τα οποία δεν ασκούν καμία δημόσια εξουσία, αλλά έχουν ως μέλη υποχρεωτικά σύμφωνα με τον α.ν 628/1968 τους εφέδρους αξιωματικούς και οπλίτες πολεμιστές και διοικούνται από πρόσωπα που ορίζονται απευθείας από όργανα της δημόσιας διοίκησης. Αποτέλεσμα της απόφασης του ΣΤΕ υπήρξε ο ν.1301/82 σύμφωνα με τον οποίο (άρθ. 1) ιδρύθηκαν ενώσεις εφέδρων ως ΝΠΔΔ, χωριστά κατά τοπική περιφέρεια της χώρας με ανώτατη πανελλήνια ομοσπονδία, ενώ το άρθρο 3 παρ 2 προβλέπει ότι μέλη των Ενώσεων είναι οι έφεδροι σε εφεδρεία αξιωματικοί που ελεύθερα και με δική τους προαίρεση επιθυμούν να γίνουν μέλη τους.

   θ. Αντισυνταγματικό είναι και το άρθρο 14 παρ 2 του ν.1191/90 που προβλέπει την προνομιακή μεταχείριση μελών που είναι ε.α. ανώτατοι αξιωματικοί βαθμών Αντιστρατήγου και Υποστρατήγου, για τη θέση του προέδρου και αντιπροέδρου του ΔΣ. Η αρχή, άλλωστε, της ισότητος που κατοχυρώνεται από το άρθρο 4 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος επιβάλλει στον νομοθέτη να μην δημιουργεί ρήγματα στην καθολικότητα των ατομικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκτός εάν το ίδιο το σύνταγμα εισήγαγε προσόντα προς άσκηση κάποιου δικαιώματος ή εάν η εις βάρος κάποιου αναστολή ή στέρηση κάποιου ατομικού δικαιώματος επιτρέπεται. Το αντίθετο, η αναγνώριση δηλαδή της δυνατότητος να εισάγονται οι γενικές εξαιρέσεις από τον νομοθέτη, εκεί όπου το Σύνταγμα δεν διακρίνει ή απλώς σιωπά, θα άφηνε, κατ’ ουσίαν, ελεύθερο το πεδίο για την αναβίωση αυθαιρέτων διακρίσεων ενώπιον του νόμου και την δημιουργία πολιτών ιδιαιτέρων τάξων, ομάδων ή κατηγοριών (Ολ. ΣΤΕ 867/88).

   4. Ισότητα των Μελών-Εμβάθυνση της Δημοκρατικής Λειτουργίας.

α. Τα ε.α. στελέχη των Ε.Δ ως ελεύθεροι πολίτες, απολαμβάνουν πλήρη συνταγματικά και πολιτικά δικαιώματα και  έχουν το δικαίωμα να μετέχουν σε όλα τα επίπεδα της εξουσίας και της κοινωνικής ζωής χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.

  β. Όλοι οι ε.α. αξιωματικοί που θέλουν να συμμετέχουν σε οποιοδήποτε αιρετό όργανο της πολιτείας συμμετέχουν με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις με κάθε άλλο πολίτη που δεν στερήθηκε των συνταγματικών του δικαιωμάτων.

  γ. Η επιβολή νομικών περιορισμών, εξαιρέσεων ή και διακρίσεων, για την υποβολή των υποψηφιοτήτων ή την εκλογή των μελών του ΔΣ των Ενώσεων  και των Παραρτημάτων καταστρατηγεί το αναφαίρετο δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι καθώς και την βασική αρχή της πλειοψηφίας που είναι η πεμπτουσία κάθε δημοκρατικής κοινωνίας. Ο νομικά τεχνηέντως έλεγχος των ενώσεων και η φαλκίδευση των ίσων δικαιωμάτων των μελών αποτελεί ντροπή για το νομικό μας πολιτισμό και τη δημοκρατία.

  δ. Είναι καιρός πλέον μετά από 40 χρόνια δημοκρατικής λειτουργίας της Ελληνικής πολιτείας οι Ενώσεις Αποστράτων, με πρωτοβουλία τους, να εκσυγχρονίσουν τη θεσμική τους υπόσταση και να εμβαθύνουν τη δημοκρατική τους λειτουργία σύμφωνα με το ισχύον Σύνταγμα, το διεθνές δίκαιο, τους νόμους του κράτους και τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Χώρας.

Σγος ε.α. Κων/νος Λιούτας

           πρόεδρος

ΕΑΑΑ/Παραρτήματος Λάρισας

e-mail: kostaslioutas@hotmail.com